طوفان فکری یا بارش فکریReviewed by آیدین on Apr 10Rating: 5.0طوفان فکری یا بارش فکریطوفان فکری یا بارش فکری (به انگلیسی: Brainstorming) یک روش برای برانگیختن خلاقیت در یک گروه، یک ساختار یا یک اثر هنری است که برای تولید تعداد زیادی ایده در مورد یک مسأله یا موضوع به کار می‌رود. طوفان فکری یکی از بهترین روشها برای رسیدن به ایده های خلاقانه و خلاقیت در یک موضوع یا مسئله گروهی و حتی موضوعات و مسائل شخصی است.
طوفان فکری یا بارش فکری (به انگلیسی: Brainstorming) یک روش برای برانگیختن خلاقیت در یک گروه، یک ساختار یا یک اثر هنری است که برای تولید تعداد زیادی ایده در مورد یک مسأله یا موضوع به کار می‌رود. طوفان فکری یکی از بهترین روشها برای رسیدن به ایده های خلاقانه و خلاقیت در یک موضوع یا مسئله گروهی و حتی موضوعات و مسائل شخصی است.
بارش یل طوفان فکری
بارش فکری یا طوفان فکری
چهار قاعدهٔ اساسی که باید در طوفان فکری رعایت شود به شرح زیر است.
چهار قاعدهٔ اساسی
رعایت این قواعد، منجر به هم‌افزایی در گروه میشود که نهایتاً باعث بروز خلاقیت در اعضای گروه میشود. بر این اساس، محدودیتی برای مطرح کردن ایده‌ها وجود نخواهد داشت و طی یک فرآیند طبیعی و بدون دخالت بیرونی، جمع مستمراً به ایده‌های بهتر دست خواهد یافت.
تمرکز بر کمیت
هرچه تعداد ایده‌هایی که تولید میشوند بیشتر باشد، احتمال دست یافتن به یک راه‌حل اساسی و اثربخش بیشتر است.
اجتناب از انتقاد
اگر در مواجههٔ اولیه با یک ایده، به جای انتقاد از آن، به توسعه و بهبود آن فکر کنیم، یک جو مناسب برای تولید ایده‌های غیرمعمول فراهم میشود. و همچنین باعث باز شدن فکر افرادمی شود و استفاده از این متد سبب ایجاد دامنه زیادی از راه حل‌های باورنکردنی میشود.
استقبال از ایده‌های غیرمعمول
ممکن است ایده‌های غیرمعمول رویکردهای جدیدی را به مسأله فراهم کنند و منجر به راه‌حل‌های بهتری نسبت به ایده‌های معمول شوند.
ترکیب و بهبود ایده‌ها
می‌توان با ترکیب دو ایدهٔ خوب، به ایده‌ای بهتر رسید که از هر دو ایدهٔ قبلی کامل‌تر باشد.
کاربرد و اهداف طوفان فکری
توانمندسازی نیروی انسانی و آموزش
اولویت‌بندی مسائل
انتخاب بهترین راه حل
افزایش قدرت ابتکار و خلاقیت
افزایش انگیزه
ایجاد کار تیمی و مدیریت مشارکتی
بدست آوردن ایده‌های بزرگ
روش انجام طوفان فکری
۱) ثبت موضوع مورد نظر بر روی تخته یا هرجایی که در دید اعضای گروه باشد و توضیح در مورد آن برای افراد توسط تسهیل کننده (بهتر است این موضوع چند روز زودتر به اطلاع افراد برسد)
۲) یادآوری قواعد و اصول اجرای کار برای شرکت کنندگان توسط تسهیل کننده
۳) ارائه ایده ها و نظرات بصورت گردشی: در هر نوبت فقط یک ایده باید بیان گردد و در صورت عدم وجود ایده ای با گفتن واژه “بعدی” نوبت به دیگری واگذار می شود.
۴) ثبت کلیه ایده ها توسط دبیر جلسه
۵) اتمام مرحله ثبت عقاید در صورت گفتن کلمه ” بعدی” توسط تمام افراد
۶) دسته بندی و جمع بندی نتایج
طوفان فکری (بارش افکار) یک فرایند تولید نظرات جدید در شرایط آزاد است. طوفان مغزی یک تکنیک در کنفرانس و جلسه است که افراد فرصت پیدا می کنند ایده ها و نظرات خودشان را به راحتی مطرح نمایند. طوفان مغزی اصطلاحی است که هنگامی که برای هدف خاص دور هم جمع می شوند استفاده می شود. این واژه به زبانی ساده به معنای تشویق ابتکار است. قدر مسلم، جهت به حرکت درآوردن قوه خلاقیت، بکارگیری چند فکر به مراتب مؤثرتر از یک فکر است. لذا افراد یک گروه در یک نشست به بحث و تفحص پرداخته و افکار خویش را بازگو کرده و پیرامون آن به گفتگو می نشینند. این امر تا زمانی که تمامی افکار بیان شود، ادامه داشته و قبول یا رد پیشنهادها بعد از ارائه دلیل های کافی با رأی گیری نهایی انجام می پذیرد. عموماً بعد از هر نشست ” طوفان مغزی” یک دوره تفکر آغاز می شود و افراد در پی یافتن جواب شش سوال ” چه چیز، چرا، کجا، چگونه، چه زمان، و چه کسی” برمی آیند. طوفان اندیشه ها یا به بیان دیگر طوفان فکری، یکی از روشهای مؤثر در حل مسأله در گروه است.
چگونه جلسه طوفان فکری را طراحی، برنامه ریزی و اداره کنیم؟
برای طراحی، برنامه ریزی و اداره موفق جلسه طوفان اندیشه ها رعایت موارد زیر ضروری می باشد:
جلسه طوفان مغزی با انتخاب یک موضوع مشخص شروع می گردد.
برای اطمینان از شرکت تمام افراد، رهبر گروه از همه اعضا به نوبت نظرخواهی می کند.
به کسی اجازه خرده گیری و سرزنش دیگران داده نمی شود.
چنانچه نظرات افراد به پایان رسید، سوالاتی مانند چه چیز، چرا، کجا، چگونه، چه زمان، و چه کسی برای به جریان افتادن دوباره گفتگو مطرح می گردد.
نظرات باید به دقت روی یک نمودار جریان یا تخته نوشته یا یادداشت شود تا همه به آن توجه داشته باشند.
اعضا باید نظرات مختلف را جدا کرده چند نظر کلیدی را انتخاب کنند و به تفصیل مورد گفتگو قرار دهند و آنها را به ترتیب اهمیت، یادداشت شده برای استفاده در جلسات آینده نگهداری شود.
سپس اعضا یک یا دو نفره را برای بررسی عمیق انتخاب می کنند.
طوفان مغزی ممکن است مقدم یا به دنبال و یا همزمان با استفاده از سایر ابزارها و تکنیک های بهبود مورد استفاده قرار گیرد.
در مراحل اولیه طوفان مغزی رهبر باید مسائل زیر را پیش بینی کند:
عضوی که نظرات را روی تخته می نویسد به قدری آهسته این کار را انجام دهد که برخی از اظهارنظرهای مهم را از قلم نیندازد.
برخی از اعضا نمی توانند در مقابل جمع صحبت کنند (در گروه هایی بیش از ۷ نفر)
اعضا می خواهند در همان لحظه ای که نظرات اظهار می شود در مورد آن گفتگو کنند، به جای این که بگذارند در موقع مناسب این کار صورت گیرد.
معطوف شدن نظرات روی اشخاص به جای فرایندها
انتقاد کردن در حین بیان نظرات
اعضا در مورد چند نظر با هم گفتگو می کنند به جای این که در مورد نظرات به طور مجزا صحبت کنند.
پیشنهادهای ارائه شده به جای آن که در زمینه موضوع اصلی باشد، به موارد جزئی مربوط می گردد.
قبل از این که مسئله به طور کامل درک شود، اعضا ناگهان به نتایجی می رسند و گمان می کنند به راه حل هایی دست یافته اند.
عضوی ممکن است تمایل داشته باشد که بر اعضای دیگر مسلط گردد.
رهبر قادر به حفظ نظم نیست به طوری که اعضا نمی توانند به نوبت صحبت کنند.
رهبر باید برای غلبه بر این مشکلات آموزش ببیند.
چگونه نظرات را در معرض تکوین قرار دهیم؟
جلسه طوفان مغزی یک نشست کوتاه مدت است هدف آن صرفا ً جمع آوری نظرات متعدد می باشد. پس از اتمام جلسه با توجه به ضرورت و سرعت برخورد با مسئله، نظرات ثبت شده به مدت معینی (چند ساعت تا چند روز) در معرض دید مجدد افراد گروه قرار داده می شوند. این عمل با نصب نظرات مذکور در محل کار یا محل قرارداد آنها انجام پذیر است. افراد گروه می توانند نظرات دیگری را که در فکر آنها پدید می آید، در فاصله زمانی تعیین شده، در زیر نظرات ثبت شده بنویسند.
بررسی نظرات ارائه شده در جلسه طوفان مغزی چگونه انجام می شود؟
بررسی و تحلیل نظرات مذکور در جلسه دیگری صورت خواهد گرفت به این منظور رهبر گروه افراد را به جلسه دیگری دعوت و در آنجا نظرات نقد و بررسی می شوند و کاراترین آنها برای رفع مشکل انتخاب خواهد شد. فاصله بین دو جلسه بستگی به اهمیت موضوع و سرعت برخورد با آن دارد و می تواند از چند ساعت تا چند روز متفاوت باشد.
جمع بندی
طوفان مغزی یک فرآیتد تولید نظرات، پیشنهادها و ایده های جدید در شرایط آزاد است. افراد بدون هیچ مانعی مجاز هستند ایده ها و راه حل های خود را آزادانه مطرح نمایند. تمام نظرات و پیشنهادها مورد توجه قرار می گیرد و هیچ کس مجاز به انتقاد نمودن نمی باشد. در پایان جلسه بررسی نظرات و جمع بندی صورت می گیرد و بهترین پیشنهادها و راه حل انتخاب و در نهایت اجرا می شود.
تکنیک طوفان فکری معکوس
این تکنیک بسیار شبیه تکنیک طوفان فکری است، با این تفاوت مهم که در این روش، انتقاد و ارزیابی نه تنها بد نیست، بلکه اساس این تکنیک است. در واقع پایه ی این تکنیک پرسیدن سؤال های مختلف است. مهم این است که در ذهن افراد این سؤال شکل بگیرد که ایده ی مطرح شده ـ در کجاها جواب نمی دهد؟
ـ چه مسائلی موفقیتش را تهدید می کند؟
ـ و این که واقعاً چه قدر کارایی دارد؟
در حقیقت این تکنیک بر پایه ی منفی بینی گذاشته شده است. تکنیک طوفان فکری معکوس روش خوبی است، به شرطی که قبل از روش های دیگر به کار گرفته شود.
علت این که استفاده از این روش را قبل از روش های دیگر توصیه می کنیم، این است که می تواند به خوبی سبب تفکر خلاق شود. فرایند استفاده از این تکنیک به این شکل است که تمامی اشکالات مربوط به پدیده ی مورد نظر گفته و جمع می شوند و در مورد آنها بحث و گفتگو می شود و بالاخره راه حل مؤثر پیدا می شود.
خلاقیت
تعریف خلاقیت:
خلاقیت یعنی توانایی خلق چیزی نو، آفریدن ایده و فکری متفاوت از آن چه تا به حال بوده، ایجاد سبک یا روشی جدید برای یک هدف، یا به تعبیری نگاه کردن متفاوت به مسأله و رسیدن به یک راه حل جدید.
موانع خلاقیت (مانع ورود این تفکرات در تفکرات خود و گروه شوید)
اشتباه کردن ممنوع
دلیل آوردن برای همه چیز
کنترل بیش از حد
جست و جوی امنیت
کلیشه ساختن
تنها یک پاسخ صحیح وجود دارد
تلاش بیش از حد برای منطقی بودن
پیروی کورکورانه از قواعد
عادت زدگی
عدم تمایل به روابط اجتماعی
عدم تمرکز ذهنی
عدم اعتماد به نفس
منفی نگری نسبت به خود و جامعه
